Το Παιδαγωγικό Πλαίσιο
Το παιδαγωγικό πλαίσιο το οποίο διέπει τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή των εξ αποστάσεως προγραμμάτων σπουδών/ μαθημάτων, αναπτύχθηκε μετά την επίλυση των ακόλουθων κρίσιμων ζητημάτων: 1) την τοποθεσία των υποψήφιων φοιτητών/τριων (τοπικών ή/και ευρωπαϊκών ή/και διεθνών φοιτητών/τριων), 2) σύγχρονες διεθνείς τάσεις και ερευνητικές εξελίξεις σχετικά με τον τρόπο σχεδιασμού και παράδοσης των προγραμμάτων εξ αποστάσεως μάθησης, και 3) απαιτήσεις του Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ) και του Κυπριακού Συμβουλίου Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών (ΚΥ.Σ.Α.Τ.Σ.) όσον αφορά τη διαπίστευση των προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και τις αναγνωρίσεις πτυχίων που χορηγούνται από τέτοια προγράμματα.
Πυλώνες Παιδαγωγικού Πλαισίου - Το Παιδαγωγικό πλαίσιο αποτελείται από τους ακόλουθους τρεις πυλώνες:
- Καθοδηγούμενη Διαδικτυακή Μάθηση και Εκπαιδευτικό Υλικό (Μαθησιακές Δραστηριότητες) (υποχρεωτική και προαιρετική βιβλιογραφία/περιεχόμενο και ψηφιακό/πολυμεσικό υλικό)
- Δυναμική διαδικτυακή αλληλεπίδραση (Εβδομαδιαίες Μαθησιακές Δραστηριότητες - Επικοινωνία)
- Αξιολόγηση (Τελική, Διαμορφωτική/Συνεχής και Αυτοαξιολόγηση – Εβδομαδιαίες Μαθησιακές Δραστηριότητες)
Καθοδηγούμενη Μάθηση & Εκπαιδευτικό Υλικό
Στόχος των δραστηριοτήτων της καθοδηγούμενης μάθησης είναι να εισαγάγει και να εξηγήσει τις βασικές έννοιες για κάθε μάθημα. Οι δραστηριότητες αυτές έχουν ως στόχο να συμμετάσχουν οι φοιτητές/τριες στη μελέτη, ανάγνωση, παρακολούθηση ή ακρόαση, μόνιμου, στατικού, διαδικτυακού περιεχομένου. Το περιεχόμενο αυτό περιλαμβάνει ηλεκτρονικά βιβλία, διδακτικά εγχειρίδια, βιβλία, κεφάλαια τόμων, άρθρα σε επιστημονικά ή άλλα περιοδικά, πολυμεσικό υλικό, εκπαιδευτικό υλικό ανοικτής πρόσβασης, σημειώσεις, αναγνώσεις από ποικίλες πηγές. Η υποχρεωτική βιβλιογραφία θα πρέπει να είναι διαθέσιμη μέσω της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας (νοουμένου ότι τηρούνται οι αρχές για τα πνευματικά δικαιώματα) και όπου υπάρχει ανάγκη για αγορά/δανεισμό βιβλίων από τους διδασκόμενους αυτό γίνεται με φειδώ.
Εκτός από τα πιο πάνω δίνεται στους/στις φοιτητές/τριες εκπαιδευτικό περιεχόμενο, ή διαφορετικά ψηφιακό/ πολυμεσικό υλικό το οποίο περιλαμβάνει ψηφιακή βιβλιογραφία, links, open access resources (OERs), eBooks, βίντεο, κ.λπ. Επίσης, στο ψηφιακό/ πολυμεσικό υλικό ανήκουν και οι καταγραφές (recordings) των τηλεσυναντήσεων και τηλεδιαλέξεων που πραγματοποιούνται μέσω της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας ή/και άλλα εκπαιδευτικά βίντεο, που ετοιμάζει το διδακτικό προσωπικό της Θεματικής Ενότητας. Επίσης, το ψηφιακό/πολυμεσικό υλικό περιλαμβάνει διαφόρων μορφών παρουσιάσεις: απλές, με σημειώσεις, αφηγηματικές παρουσιάσεις, βιντεομαθήματα, διαδραστικές παρουσιάσεις και διαδραστικά βίντεο, ηχητικά αρχεία, προσομοιώσεις, εικονικά περιβάλλοντα μάθησης, διαδραστικά εκπαιδευτικά παιχνίδια, διαδραστικά σενάρια για λύση προβλήματος ή άλλες πηγές πολυμέσων για την παράδοση υλικού (π.χ. tutorials). Το περιεχόμενο που περιλαμβάνεται σε ένα μάθημα είναι πλούσιο και σύγχρονο, δεδομένου ότι παρακολουθείται και επανεξετάζεται συνεχώς από τους δημιουργούς.
Τα περιεχόμενα της καθοδηγούμενης μάθησης διαχωρίζονται σε «υποχρεωτικά», αυτά δηλαδή που πρέπει να μελετηθούν από τους/τις φοιτητές/τριες ή «συμπληρωματικά/προαιρετικά», αυτά τα οποία μπορούν να μελετηθούν σε εθελοντική βάση από φοιτητές/τριες που επιθυμούν να εμβαθύνουν στις θεματικές ενότητες του μαθήματος. Η συμπληρωματική/ προαιρετική βιβλιογραφία συμπεριλαμβάνει συλλογή πρόσθετων βιβλιογραφικών τίτλων, ενδεικτική για περαιτέρω μελέτη, που όμως δεν αποτελεί αντικείμενο μελέτης για τις εξετάσεις της Θεματικής Ενότητας. Πιο συγκεκριμένα, οι φοιτητές/τριες αναμένεται επίσης να συμμετάσχουν ανεξάρτητα (ανεξάρτητη μάθηση) σε περαιτέρω δραστηριότητες μελέτης. Οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν από τους φοιτητές/τριες να μελετήσουν επιπρόσθετες δημοσιεύσεις εντός του τομέα (δηλαδή αναγνώσεις που υπερβαίνουν το βασικό περιεχόμενο που περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες της Καθοδηγούμενης Διαδικτυακής Μάθησης). Αυτό το περιεχόμενο περιλαμβάνει άρθρα εφημερίδας ή βασικά κείμενα στο συγκεκριμένο πεδίο , διαδικτυακά βίντεο ή podcasts των θεωρητικών εντός του τομέα και κάθε άλλο περιεχόμενο που οι φοιτητές/τριες θα εντοπίσουν, από τους αμέτρητους διαδικτυακούς πόρους που διατίθενται. Συνεπώς, τα μαθήματα σχεδιάζονται προσεκτικά με σκοπό την ενθάρρυνση και την παρακίνηση των φοιτητών/τριών για ανεξάρτητη μελέτη.
Δυναμική Διαδικτυακή Αλληλεπίδραση
Οι εβδομαδιαίες δραστηριότητες της δυναμικής διαδικτυακής αλληλεπίδρασης εμπλέκουν τους διδασκομένους σε διαδικτυακές συζητήσεις και συνεργασίες. Δεν συμβάλλουν όλες άμεσα στην αξιολόγηση. Οι διαδικτυακές δραστηριότητες αλληλεπίδρασης έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να τους παρέχουν ευκαιρίες να συζητήσουν, να αλληλεπιδράσουν, να ανταλλάξουν απόψεις, να προβούν σε κριτική, και να εξετάσουν την κατανόησή τους στις βασικές έννοιες που παρουσιάστηκαν κατά την παράδοση ενός μαθήματος, όπως επίσης και να συνεργαστούν για ανάπτυξη υλικού/ εργασιών.
Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώνονται διαδικτυακές διαλέξεις (συνεδρίες με βίντεο και ήχο) από τους/τις διδάσκοντες/ουσες. Οι διαδικτυακές διαλέξεις στοχεύουν στην παράδοση και την εξήγηση περιεχομένου, παρουσιάσεις φοιτητών/τριών, συζητήσεις καθώς και μεταξύ των διδασκόντων/ουσών και των φοιτητών/τριων. Επίσης, μέσα στα πλαίσια των τηλεδιασκέψεων γίνονται ομαδικές εργασίες και συζητήσεις, επίλυση σεναρίων μάθησης, παίξιμο ρόλο, κλπ. Η διάρκεια των τηλεδιασκέψεων ανέρχεται κατά μέσο όρο στις 2 ώρες. Μέσα στο ίδιο πεδίο εφαρμογής, οι δραστηριότητες της δυναμικής διαδικτυακής αλληλεπίδρασης περιλαμβάνουν τη δημιουργία φόρουμ συζήτησης επί των θεμάτων της ενότητας (π.χ. προσωπικές τοποθετήσεις, συζητήσεις μελετών περίπτωσης, κριτικός σχολιασμός ερευνητικών άρθρων), παιχνίδια προσομοιώσεων σε ομάδες, διαδραστικά σενάρια για λύση προβλήματος , τη χρήση διαδικτυακών αρχείων για συνεργασία, την ανάπτυξη wikis για συλλογική συγγραφή περιεχομένου, την αξιοποίηση των ιστολογίων ή/και μικρο-ιστολογίων (π.χ. Twitter) για συζήτηση, επιχειρηματολογία, κριτική, σχολιασμό, ανατροφοδότηση. Οι εξ αποστάσεως διδάσκοντες/ουσες ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν εργαλεία που βρίσκονται στην πλατφόρμα (π.χ. zoom για τηλεδιασκέψεις, φόρουμ συζητήσεων, chat rooms, wikis) καθώς και εργαλεία εκτός της πλατφόρμας (π.χ. ιστολόγια, διαδικτυακά έγγραφα, διαδικτυακοί τοίχοι, wikis). Οι δραστηριότητες αυτές επιτρέπουν στους διδασκόμενους να χτίζουν και να συμμετέχουν σε διαδικτυακές μαθησιακές κοινότητες .
Μέθοδοι Αξιολόγησης
Η μέθοδος αξιολόγησης της απόδοσης των φοιτητών/τριών για κάθε μάθημα, καθώς και η σημασία των διαφορετικών μεθόδων αξιολόγησης για τον υπολογισμό των τελικών βαθμών καθορίζονται στο διάγραμμα του μαθήματος (syllabus) το οποίο δίνεται από τον διδάσκοντα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας προσαρμογής (Εβδομάδα 0). Σε κάθε μάθημα, υπάρχουν οι ακόλουθες τρεις μέθοδοι αξιολόγησης: 1) Τελική αξιολόγηση, 2) Αναδιαμορφωτική / Συνεχής αξιολόγηση και 3) Αυτοαξιολόγηση.
Τελική αξιολόγηση
Η τελική αξιολόγηση είναι υποχρεωτική για όλα τα μαθήματα εξ αποστάσεως μάθησης και έχει τουλάχιστον 50% βαρύτητα. Η τελική αξιολόγηση βασίζεται στην τελική εξέταση, η οποία πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου ή σε ειδικά εξεταστικά κέντρα που έχουν συσταθεί από το Πανεπιστήμιο είτε εντός είτε εκτός Κύπρου, όπου εφαρμόζονται αυστηρές διαδικασίες για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων των εξετάσεων. Η τελική εξέταση είναι μέρος της συνολικής αξιολόγησης των φοιτητών/τριων σε κάθε μάθημα. Η φυσική παρουσία των φοιτητών/τριων είναι απαραίτητη σε κάθε περίπτωση. Η επανάληψη για τις τελικές εξετάσεις πραγματοποιείται τις τελευταίες εβδομάδες του εξαμήνου κυρίως μέσω τηλεδιάσκεψης, αλλά και σημειώσεων επανάληψης (revision handout).
Συνεχής αξιολόγηση
Στη συνεχή αξιολόγηση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε πρακτική, προκειμένου να εξαχθούν, να ερμηνευθούν και να χρησιμοποιηθούν τα «στοιχεία» για την απόδοση κάθε φοιτητή/τριας. Η μέθοδος αξιολόγησης μπορεί να περιλαμβάνει εργασίες (assignments), quizzes, ενδιάμεσες εξετάσεις (midterms), ερευνητικές εκθέσεις (research reports), προσομοιώσεις (simulations), διαδραστικά σενάρια για λύση προβλήματος (problem solving learning scenarios), εικονικά περιβάλλοντα (virtual environments), εκπαιδευτικά διαδραστικά παιχνίδια, μελέτες περίπτωσης (case studies), παίξιμο ρόλων (role playing), διαδικτυακές παρουσιάσεις, ανάπτυξη wikis, e-portfolios, συμμετοχή σε φόρουμ συζητήσεων, άλλες μορφές συμμετοχής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα μάθησης. Η μορφή συνεχούς αξιολόγησης και η βαρύτητα της αξιολόγησης καθορίζονται από τον/τη διδάσκοντα/ουσα στο διάγραμμα του μαθήματος (syllabus). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνεχής αξιολόγηση μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός και εκτός διαδικτύου.
Αυτοαξιολόγηση
Η αυτοαξιολόγηση δεν γίνεται με σκοπό την βαθμολόγηση των φοιτητών/τριών, αλλά έχει ως στόχο να βοηθήσει τους βοηθήσει να αντιληφθούν και να βελτιώσουν το επίπεδο των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους. Η αυτοαξιολόγηση επιτυγχάνεται μέσω μιας ποικιλίας εβδομαδιαίων δραστηριοτήτων, όπως διαδικτυακό κουίζ, διαδικτυακές ασκήσεις πολλαπλής επιλογής, δοκίμια και στοχαστικά ημερολόγια και λίστες ελέγχου οι οποίες δίνονται στους φοιτητές/τριες με την ολοκλήρωση κάθε ενότητας/κεφαλαίου. Τέλος, ο βαθμός στον οποίο οι φοιτητές/τριες συμμετείχαν σε βαθύτερες δραστηριότητες μάθησης και μελέτης αξιολογείται επίσης μέσω των προαναφερόμενων μεθόδων αξιολόγησης. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση των φοιτητών/τριών, οι εξ αποστάσεως διδάσκοντες/ουσες ενθαρρύνονται να μελετήσουν το αρχείο Αξιολόγηση Απόδοσης Φοιτητών στα Εξ Αποστάσεως Προγράμματα.
Τρόπος Διδασκαλίας
Ο τρόπος διδασκαλίας σε διαδικτυακό περιβάλλον προϋποθέτει την αξιοποίηση των δυνατοτήτων και τεχνικών που παρέχονται από τις νέες εκπαιδευτικές τεχνολογίες αλλά και των σύγχρονων και ασύγχρονων μέσων επικοινωνίας. Είναι απαραίτητο να είναι σαφής στον/στη φοιτητή/τρια η στήριξη και υποστήριξη που θα του παρέχεται από τους/τις διδάσκοντες/ουσες αλλά και η χρήση των μέσων και εργαλείων που θα αξιοποιήσει κατά τη διάρκεια της εξ αποστάσεως διδασκαλίας του. Επιπλέον, είναι μείζονος σημασίας η προώθηση μέσω της διδασκαλίας, της διαδραστικότητας και της ενεργής συμμετοχής των φοιτητών/τριών στη μαθησιακή διαδικασία όπως και η αξιοποίηση του πολυμεσικού υλικού, που είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες των εξ αποστάσεως φοιτητών/τριών και εύκολα προσβάσιμο σε αυτούς.
Επικοινωνία
Ασύγχρονη Επικοινωνία
Η έγκυρη ασύγχρονη επικοινωνία με τους/τις εξ αποστάσεως φοιτητές/τριες είναι καθοριστική για την επιτυχία του προγράμματος. Τα ερωτήματα αναμένεται να απαντώνται μέσα σε 48 ώρες και σε έκτακτες περιπτώσεις νωρίτερα. Οι αποκρίσεις πρέπει να είναι ολοκληρωμένες και πληροφοριακές. Είναι κατανοητό ότι σε κάποιες περιπτώσεις η ανταπόκριση μέσα σε 48 ώρες δεν είναι εφικτή αλλά αυτό πρέπει να αποτελεί εξαίρεση. Δύναται να αξιοποιηθούν διάφορα τεχνολογικά εργαλεία για την ασύγχρονη επικοινωνία όπως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και φόρουμ συζήτησης.
Συνεχής υποστήριξη φοιτητών/τριών: Ο/η διδάσκων/ουσα αναμένεται να είναι διαθέσιμος στους/στις φοιτητές/τριες του και εκτός των ωρών της τηλέ-συνάντησης, ώστε να απαντά σε ερωτήματα, απορίες ή σε άλλα θέματα σχετικά με τις σπουδές τους και την ακαδημαϊκή τους επίδοση. Η έγκυρη ασύγχρονη επικοινωνία με τους/τις εξ αποστάσεως φοιτητές/τριες είναι καθοριστική για την επιτυχία του προγράμματος.
Σύγχρονη Επικοινωνία
Επιπλέον, οι διδάσκοντες/ουσες αναμένεται να ικανοποιούν αιτήματα φοιτητών/τριων για σύγχρονη επικοινωνία (π.χ. δια ζώσης επίσκεψη, τηλεφωνική επικοινωνία). Η οργάνωση των σύγχρονων συνεδριάσεων επικοινωνίας είναι υποχρεωτική ευθύνη των διδασκόντων/ουσών. Πρέπει να πραγματοποιούνται μόνο μέσω της προσφερόμενης πλατφόρμας(και του ενσωματωμένου εργαλείου ΖΟΟΜ) και πρέπει να είναι διαθέσιμες στους/στις φοιτητές/τριες για ασύγχρονη παρακολούθηση αργότερα (βιντεογραφημένες τηλεδιασκέψεις).
Ο/η διδάσκοντας/ουσα υποχρεούται να πραγματοποιήσει κατ’ ελάχιστο 4 τηλεδιασκέψεις κατά τη διάρκεια του εξαμήνου οι οποίες πρέπει να έχουν επαρκή διάρκεια (αναμένεται τουλάχιστον 2 ώρες). Το περιεχόμενο και η οργάνωση της συνεδρίασης είναι απόφασή του/της. Ιδανικά, οι φοιτητές/τριες πρέπει να ενημερώνονται για το πότε θα λάβει χώρα η οργανωμένη σύγχρονη συνεδρίαση, από την αρχή του εξαμήνου (πληροφορίες να παρέχονται στο διάγραμμα του κάθε Μαθήματος) αλλά αν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, ο χρόνος πραγματοποίησης της συνεδρίας πρέπει να ανακοινώνεται στην πλατφόρμα LMS τουλάχιστον μια εβδομάδα πριν.Σε εξαιρετική περίπτωση ακύρωσης του μαθήματος λόγω σοβαρού κωλύματος του/της διδάσκοντα/ουσας, ο/η διδάσκοντας/ουσα έχει την ευθύνη να ενημερώσει τους/τις φοιτητές/τριες άμεσα και να ορίσει νέα ημέρα και ώρα τηλε-διάσκεψη. Εκτός από την οργανωμένη σύγχρονη επικοινωνία, οι Διδάσκοντες /ουσες ενθαρρύνονται να παρέχουν επιπλέον συνεδριάσεις επικοινωνίας, έτσι ώστε να στηρίζουν τους/τις φοιτητές/τριες με τις ανατροφοδοτήσεις, αναλύσεις ή/και υποχρεώσεις μαθημάτων.
Επικοινωνία με τους/τις διδάσκοντες/ουσες ή/και τον/την Συντονιστή/τρια του Προγράμματος: οι φοιτητές/τριες μπορούν να επικοινωνήσουν με τους/τις διδάσκοντές/ουσες τους μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αλλά και μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Επιπλέον, οι φοιτητές/τριες μπορούν να επικοινωνούν με τους/τις συμφοιτητές/τριες τους μέσα από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα φόρουμ επίλυσης ερωτήσεων αποριών.
